Liofilizat i szczepionki gotowe do użycia

Liofilizat to pewnego rodzaju „wyciąg” ze szczepionki – proszek, który umieszcza się w odpowiedniej fiolce z dołączonym do zestawu rozpuszczalnikiem. Tak podaje się np. popularną szczepionkę MMR. Sam liofilizat nie nadaje się do stosowania. Aby szczepionka była gotowa, liofilizat trzeba rozpuścić dołączonym rozpuszczalnikiem.

Taka forma jest więc nieco bardziej kłopotliwa w użyciu, ale ma też wiele zalet. Liofilizat pozwala na zachowanie wyższej stabilności szczepionki. Preparat w tej postaci jest też bardziej odporny na zmiany temperatury niż szczepionki od razu gotowe do użycia. W przypadku szczepionek gotowych do użycia stosuje się natomiast różne zabiegi mające na celu lepsze kontrolowanie uwalniania antygenu w organizmie osoby szczepionej. Często wykorzystywanym rozwiązaniem jest wiązanie antygenu z cząsteczkami wybranego związku mineralnego.

Proces ten nazywa się adsorbowaniem, natomiast wykorzystywany związek to adsorbent. W tej ostatniej roli często występuje wodorotlenek glinu. Taki związek utrzymuje antygen w organizmie i równomiernie go uwalnia. Poza antygenem, który prowokuje układ odpornościowy organizmu do działania, adsorbent również nie pozostaje obojętny. Zdarza się, że to właśnie adsorbent powoduje stan zapalny, co również pobudza mechanizmy obronne organizmu.

Nie należy jednak postrzegać takiego działania adsorbenta jako skutku negatywnego. Wręcz przeciwnie, fakt, że antygen również uruchamia odpowiedź immunologiczną zwiększa skuteczność szczepionki.